Fitre ve Fidye Nedir? Aralarındaki Farklar Nelerdir?

Bu sayfamızda fitre ve fidye bağışının ne anlama geldiği ve ikisi arasındaki farkların ne olduğu, nasıl hesaplandığı, kimlere ve ne zaman verilmesi gerektiği sorularının cevaplarını bulabilirsiniz. İnsana Değer Veren Dernekler Federasyonu (İDDEF) olarak Ramazan ayının bereketini infakla yaşamak için hayırseverlerin fitre zekat bağışı emanetlerini başta ilim tahsil eden talebelerimiz olmak üzere muhtaç durumdaki Müslüman kardeşlerimize ulaştırıyoruz.

Fitre Nedir?

Fıtr kelimesi kesmek, yarmak, ikiye ayırmak” manalarına gelen fatr kökünden türemiştir. Fıtr, oruca son vermeyi ifade eder. Bu kelimeler kısaltılmış olarak fıtra ve Türkçe’de fitre şeklinde kullanılır. Ramazan bayramına îdü’l-fıtr denilir, ramazan ayını yaşamanın, ödül ve faziletlerinden faydalanmanın şükrüne ise sadaka-i fıtr denilir. 

Fitre ne demek diye baktığımızda, İslam'da Ramazan ayı öncesinde zengin Müslümanların fakirlerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla verdiği bir tür sadakadır. Fitre yani diğer adıyla Fıtır Sadakası, Ramazan Bayramı'na ulaşan ve temel ihtiyaçlarının dışında nisap miktarı mala sahip olan her Müslümanın fakir ve ihtiyaç sahiplerine vermesi gereken bir sadakadır. Yani özetle Ramazan bayramına ulaşmanın şükrüdür. Ancak bayrama bırakılmamalı, Ramazan ayı içinde veya en geç Ramazan Bayramı namazından önce verilmelidir. 

Peki, fitre zorunlu mudur? Hanefi mezhebine göre zengin sayılan (nisap miktarı mala sahip olan) her Müslümanın kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler için fitre vermesi gerekir. Yani, fitre vacip bir ibadettir. Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre ise fitre, her Müslümana farzdır.

Fitre Kimlere Verilir?

Fitre, Ramazan Bayramı'ndan önce verilir. Fitre, yoksul yani fakir durumda olan erkek ve kız kardeşlerimize, amca, dayı, hala, teyze ve onların çocuklarına verilir. Aynı zamanda temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan fakir ve muhtaç kişilere verilir. Bu, genellikle düşük gelirli veya mülksüz olan insanları içerir. Borçlular, yolcular, ilim tahsil eden talebeler ile dünyanın birçok farklı yerinde hayatını tüm zorluklara karşı idame ettirmeye çalışan kardeşlerimize verebiliriz. 

Oruç tutmayan fitre verir mi? Öncelikle fitre ibadetinin oruçla doğrudan bağlantılı bir ibadet olmadığını bilmemiz gerekir. Yani, maddi imkanı nisap miktarı olan her Müslüman sağlık ve diğer sebepler gereği oruç tutamasa bile fitre vermekle yükümlüdür. Peki, oruç tutmayana fitre verilir mi? Müslüman, fakir, yoksul, borçlu, yolda kalmış, Allah yolunda ilim öğrenen gibi durumları kapsamadığı sürece orucuna bakılmaksızın fitre verilebilir.

Fitre Kimlere Farzdır?

Öncelikle sünnet, vacip ve farz olarak ayrımlarıyla birlikte fitre konusunu ele almalıyız. Fitre vermek farz mı? Hanefilere göre vacip (temel ihtiyaçlarını karşılayabilen ve bir yıllık borçlarının dışında nisap miktarı (96 gr. altın veya bu değerde) mala sahip olan kişilerdir. Diğer mezheplere göre farzdır. Fitre, Ramazan-ı Şerif ayına mahsus olarak bir kişi için bir defa verilen sadakanın adıdır.

Fitre ve fidye nedir diye sorduğumuzda en başından her ikisinin de birbirinden farklı bir uygulama olduğunu bilmemiz gerekir. Fitre, kişinin ve ailesinin temel ihtiyaçlarını karşılayacak seviyede mal varlığına sahip olan yani borçlarını ve nafakasını düştükten sonra nisap miktarı malı olan kişi kendisinin ve küçük çocuklarının fitresini vermekle sorumludur. 

Fidye Nedir?

Fidye kelime anlamı olarak esaretten kurtulmak için veya yerine getirilmeyen yahut kusurlu olarak eda edilen bazı ibadetlerin telafisi amacıyla ödenen bedeldir. Fidye nedir? diye incelediğimizde konumuz oruç fidyesidir ve tutulmayan oruç için verilen paraya ne denir sorusunun cevabıdır. Tutulamayan oruç için her gün için fidye verilir. Bu Ramazan ayını kapsar.

Oruç fidyesi veya fidye-i sıyam manevi (genellikle sağlık ve yaşlılık) sebepler dolayısıyla oruç tutamayanların verdiği paradır. 2025 yılı fidye miktarı 180 TL'dir. İslam'da bazı durumlar için oruç tutamayan bireylerin yerine bir ödeme yapmalarını ifade eder. Oruç fidyesi, bireyin sağlık sorunları, yaşlılık, hamilelik veya başka geçerli bir sebep nedeniyle oruç tutamayacak durumda olması durumunda uygulanabilir. Bu durumdaki kişiler, oruç tutamadıkları her gün için bir fidye öderler. 

Oruç fidyesi, kişinin oruç tutamama durumu devam ettiği sürece ödenir. Ancak oruç tutamama durumu geçici olduğunda, kişi sağlığına kavuştuğunda veya başka bir geçerli sebep ortadan kalktığında tekrar oruç tutmaya başlamalıdır. Oruç fidyesi her gün için verilen miktardır. Yani Ramazan-ı Şerif ayının 29 gün olduğu yılda (2025 yılı) 29x180 = 5.220 TL fidye parası verilecektir. Fidye ve fitre arasındaki fark anlaşıldığına göre ramazanda verilen paraya ne denir sorusunun cevabını bulmuş oluyoruz. 

Fidye Kimlere Verilir?

Peki, oruç fidyesi kimlere verilir? Fidye nisap miktarı mala sahip olmayanlara verilir. Yani, fakir ve yoksul kimselere verilmesi uygundur. Fidye de fitre gibi fakir durumda olan erkek ve kız kardeşlerimize, amca, dayı, hala, teyze ve onların çocuklarına verilir. Borçlular, yolcular, ilim tahsil eden talebeler ile dünyanın birçok farklı yerinde yokluk ve yoksulluk içinde yaşayan Müslümanlara verilir. Toruna fidye verilir mi? Eş, üst soy akraba yani anne, baba, dede nine gibi ve alt soy akraba çocuklar ve torunlar gibi oruç fidyesi verilemez. Çünkü dinimize göre bir kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler fidye ve fitre alamazlar.

Fidye Miktarı Nasıl Belirlenir?

Ramazanda fidye nedir sorunu cevaplayarak oruç fidyesi olduğunu bilmemiz gerekir. Fidye miktarı, bir fakirin günlük yiyecek ihtiyacını karşılayacak tutar temel alınarak belirlenir. Yüce kitabımız Kur'an-ı- Kerim'de ne kadar fidye verileceğini Allah (c.c) belirlemiştir. "Oruç tutmaya güç yetiremeyenler ise bir fakiri doyuracak kadar fidye vermelidir." (Bakara, 184. ayet)

Günümüzde ise ekonomi, enflasyon ve geçim şartları baz alınarak her yıl Ramazan ayına sayılı günler kala Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından açıklanır. Belirlenen rakam hem fitre hem de fidye bedelidir. 2025 yılı oruç fidyesi ise 180 lira olarak açıklandı. Fidye ödeme şekilleri gün gün olabileceği gibi, parçalar halinde yada tamamı ödenerek yerine getirilebilir. 

Fidye ile Fitre Arasındaki Fark Nedir?

Fidye ve fitre bağışı çokça karıştırılsa da arasında fark vardır. Fitre (fıtır sadakası) Ramazan ayının herhangi bir vaktinde maddi durumu yerinde olan her Müslümanın yoksullara verdiği nisap miktarı olan, oruç tutmanın şükrüyle sevap kazanmak için bağışladığı sadaka demektir. Peygamber Efendimiz (S.A.V.) bir hadisi şeriflerinde “Fitrenin Bayram namazına çıkmadan önce verilmesini” emretmiştir. 

Fidye ise, oruç tutmaya engel (süreklilik gösteren) hastalığı olan veya yaşlılıktan dolayı oruç tutamayanların tutamadığı oruçlara karşılık verdiği paradır. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın hem fitre hem de fidye için asgari olarak belirlediği fiyat aynı olmakla birlikte durumu iyi olan kişiler bu rakamların üzerinde bağış yapabilir. Kısacası fitre ve fidyenin miktarları aynı, veriliş amacı farklıdır.

2025 Fitre Parası Ne Kadar?

‘Bu yılki fitre parası ne kadar?’ sorusu çokça merak edilmekle birlikte Diyanet İşleri Başkanlığı’nın (Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığınca) 2025 yılı için belirlediği fitre bedeli, yani bir kişinin fitresi 180 lira oldu. Yani 2025 yılı Ramazan'ında herkes kişi başı olarak 180 lira fitre parası verecek. 2025 yılı Ramazan ayının başlangıcından 2026 yılı Ramazan ayının başlangıcına kadar olan süre de 180 lira geçerli olacak. 

Fidye Nasıl Ödenir?

‘Fidye bağışı nedir?’ sorusu özellikle Ramazan ayında hep sorulmuştur. Oruç fidyesi Ramazan ayı boyunca vuku bulan bir özürden dolayı tutulamayan oruçlara karşı veya kadın ve erkeğin yaşlarının ilerlemesinden dolayı oruç tutmaya takati olmaması halinde, gerek tahıl gerekse parasal olarak bölgenin durumuna göre belirlenen o miktarı ödemesidir. Miktar ise bir fakirin günlük iki doyumluk yemeğine denk olan yiyecek (3 kilogram arpa, kuru hurma veya 1,5 kilogram buğday) veya bu değerde nakit paradır. 

Oruç fidyesi verecek olan kişi ister günlük 180 TL olarak, ister haftalık olarak isterse de bir aylık yani 30 günlük olarak 5.400 lirayı yoksul kimseye elden verebilir. (2025 yılı Ramazan ayı şevval ayının hilali, Ramazan'ın 29'uncu günü akşamı görüleceği için bu yıl Ramazan 29 gün sürecek. Bu nedenle 29x180 = 5.220 TL verebilir.) 

Dilerse de güvenilir hayır kurumlarına makbuz karşılığı verebildiği gibi internet sitelerinden ya da EFT/Fast/havale olarak online gönderebilir. Peki, Oruç fidyesi iftar olarak verilebilir mi? Fidye fitre farkı anlaşılmakla beraber oruç fidyesinin verilme amacı yoksul kimseyi doyurmaktır. Günlük gıda maddesinin kendisini veremiyorsak onun bedeline vermek gerekir. Belki gıda verirken o yoksulun damak zevkine uygun yiyemeyeceği bir yemeği vermiş olabiliriz. Ancak oruç fidyesinin bedeli verildiğinde yoksul kimse istediği yemeği yiyebilir. Özetle fidyenin bedelinin yani parasının verilmesi uygundur. 

Fitre Nasıl Ödenir?

Fitre bir kişinin Ramazan-ı Şerif ayında bir defaya mahsus verdiği paradır. Diyanet İşleri Başkanlığı'nca 2025 yılı için 180 TL olarak belirlenmiştir. Kişi en yakını olarak fakir akrabasına, komşusuna verebildiği gibi. Bir kimse yoksul durumdaki akraba ve komşusuna fidye verebildiği gibi yardım kuruluşları aracılığıyla mazlum coğrafyadaki din kardeşine fitresini ulaştırabilir. İDDEF; zekat, fitre (sadaka-i fıtır) ve oruç fidyesi bağışlarını başta ilim tahsil eden talebeler olmak üzere yoksul Müslümanlara teslim etmektedir. Fitre ödemeleri online platformlar aracılığıyla veya banka hesapları üzerinden gerçekleştirebilir. 

Kur’an-ı Kerim Ayetinde Oruç Fidyesi

Allah-u Teala Bakara Suresi, 183 ve 184. Ayette mealen şöyle buyurur; “Ey iman edenler! Sizden öncekilerin üzerine yazıldığı gibi sakınasınız diye sizin üzerinize de sayılı günlerde oruç yazıldı. İçinizden hasta veya yolcu olan, başka günlerden sayısınca tutar. Orucu tutmakta zorlananlar için bir yoksulun (günlük) yiyeceği kadar fidye yeterlidir. Bir iyiliği mecbur olmadan yapan için bu (yaptığı) iyidir. Ama orucu tutmanız –bilirseniz– sizin için daha hayırlıdır.”

Peki, fitrenin dini hükmü nedir? fıtr, fıtır sadakası ya da fitre Kur’an-ı Kerim’de doğrudan geçmez. Dolaylı olarak sadaka ve infak ayetleriyle işaret edilmiştir. Kur’an’da, zekât ve sadakanın verilmesi gerektiğini bildiren birçok ayet vardır. Fitre de bir sadaka türü olduğu için bu ayetlerin kapsamına girer. Fitrenin hükmü, Kur’an, sünnet ve icma (alimlerin ittifakı) ile sabittir. 

İDDEF ile Online Fitre ve Fidye Bağışı Nasıl Yapılır?

İDDEF, yardıma muhtaç coğrafyalara, yetim çocuklara ve dünyanın dört bir tarafında eğitim gören talebelere desteklerinizle ulaşıyor. Siz de fitre ve fidye bağışınızı sizden çok uzaktaki din kardeşinize ulaştırabilir, onların ihtiyaçlarını giderebilir ve ümmet bilincini pekiştirebilirsiniz. Bağışınızı  www.iddef.org sitesinden online olarak, ilgili hesap numaralarına EFT/Fast/havale yoluyla, genel merkez, Türkiye'nin çeşitli il ve ilçelerindeki temsilciliklerden ya da 0212 621 0065 numaralı çağrı merkezinden detaylı bilgi alarak yapabilirsiniz.

Fitre Bağışla

Fidye Bağışla